Chemie van het leven - bouwsteen 5

Op deze pagina vind je moleculen die ook in je lichaam zitten. Ze zijn vaak complex, maar je zult al gauw veel basiselementen herkennen.
Dit moet je weten: teken-technisch is hier iets nieuws onder de zon: ruimtelijke weergave. Sommige bindingen worden in perspectief weergegeven. Daarvoor wordt een pijlpunt of wigje gebruikt. Een dichte pijlpunt betekent: naar je toe, een gestreepte (onderbroken) pijlpunt betekent: van je af.
Zie ook de tekeningen in de bundel: Op de Tast: Structuurformules (bij vwo-leerlingen zit deze ruimtelijke weergave in het pakket; havo-leerlingen hoeven veel minder details te kennen).

Zo navigeer je door de structuren

Eiwitten

Dit moet je weten:

1. R-groep betekent ‘rest’ – er zijn verschillende invullingen mogelijk. Dit is de algemene formule voor aminozuren. Daarvan zijn er ongeveer 20 in ons lichaam.
2. Hier wordt voor het eerst de ruimtelijke structuur van het molecuul aangeduid in de tekening; tussen de C waaraan de R en NH_2 gebonden zijn, is de binding van die C met de H aangeduid als een dicht wigje (of pijlpunt).
3. Dichte wigjes betekenen: naar je toe gekeerd
4. Gestreepte wigjes betekenen: van je af gedraaid.

Koolhydraten 

Glucose

Dit moet je weten:

1. In glucose zit een (zeshoekige) 'tetrahydropuraan' ring; deze naam hoef je niet te kennen voor het examen. Wat je wel moet weten: het feit dat een sacharide is opgebouwd uit een ringstructuur met daaraan meerdere OH-groepen.

Ook hier is de ruimtelijke oriëntatie weergegeven in de tekening (zie onder aminogroep met zijgroep R). Zie ook de tekening in de bundel: Op de Tast: Structuurformules.

Dichte wigjes vind je bij Koolstof 4 en 6. Gestreepje wigjes vind je bij Koolstof 2,3, en 5. 

Fructose

Dichte wigjes vind je bij Koolstof 2 (naar CH_2), 3 en 4. Een gestreepje wigje vind je bij Koolstof 5. 

Sacharose

Dit moet je weten:

1. Sacharose is twee keer zo groot als glucose, maar heeft dezelfde structuur.

Goed om te weten:

1. Bij dit molecuul komen zijn ook sommige bindingen binnen de benzeenring als wigjes weergegeven.
2. Het gaat bij dit molecuul vooral om de binding die ontstaat tussen de twee ringen door de ether.

Polysacharide

Er kunnen veel van deze moleculen aan elkaar worden verbonden. In boeken wordt dat aangegeven met vierkante haken met een slangetje erdoor. Zo ontstaat een polymeer. Je vindt een voorbeeld in Op de tast… structuurformules (deze tekeningenbundel verschijnt nog online).