Zelf toegankelijke maken: lay-out

Lesmateriaal op toegankelijke manier vormgeven

Voor elke leerling is het fijn als een tekst of webpagina er goed uitziet en duidelijk is wat waar staat. De manier waarop een tekst wordt gepresenteerd, is namelijk van invloed op de leesbaarheid. Voor leerlingen met dyslexie en leerlingen die slechtziend zijn, is het extra belangrijk om aandacht te besteden aan de lay-out. Met een rustige opmaak kunnen zij zich beter concentreren op de inhoud.

Wat kun je doen?

  • Opmaak. Opmaak. Bladzijden moeten er vooral rustig en overzichtelijk uitzien (good practice). Teksten over achtergrondafbeeldingen, veel decoratieve illustraties, verschillende lettertypes en teksten in verschillende kleuren leiden vaak af (bad practice). 
  • Volgorde. Wanneer op een bladzijde verschillende tekstblokken voorkomen (bad practice), moet duidelijk zijn in welke volgorde deze gelezen moeten worden (good practice). Dit voorbeeld illustreert de verschillen:

afbeelding van een goed en slecht leesbare pagina

  • Ruime marges. Maak liever geen bladzijde propvol tekst, ruime marges zorgen voor een rustig beeld en minder vermoeidheid. Bekijk dat in dit voorbeeld:

Voorbeeld met goed en minder goed leesbare pagina

  • Witregels. Zorg voor rustpunten in de tekst: voeg om de 10 tot 15 regels een witregel toe (op een logisch moment in de tekst).
  • Regels. Maak regels van 60 tot 70 letters en probeer daarbij woordafbrekingen te voorkomen.
  • Links uitlijnen. Lijn de tekst links uit. Vermijd uitvullen van tekst.
  • Markeren. Belangrijke delen van een tekst kunnen in een tekstvak worden geplaatst. Een tekstvak is niet toegankelijk voor leerlingen die werken met een brailleleesregel.

In het filmpje hieronder kun je zien hoe een brailleleerling met een schermuitleesprogramma een tekstvak probeert te lezen. In plaats van een tekstvak kun je daarom tekst die belangrijk is beter vetgedrukt maken of opmaken met randen en arcering.

  • Antwoordformulier. Als je een gedrukt antwoordformulier maakt voor een toets houd dan rekening met leerlingen die wat groter schrijven of een onregelmatig handschrift hebben. Zorg dat de ruimte om het antwoord te noteren groot genoeg is.
  • Toetsen. Maak je een toets die bestaat uit een tekst met vragen? Dan is het voor de leerlingen erg prettig als je aparte bladen gebruikt voor de tekst en de vragen. Een leerling met dyslexie raakt sneller de weg kwijt als de bladzijde steeds omgekeerd moet worden tijdens het lezen en beantwoorden van de vragen. Wanneer de tekst en de vraag (of vragen) op dezelfde bladzijde staan, is dat geen probleem.
  • Aantekeningen. Sta leerlingen met dyslexie toe om op opgaven (teksten) aantekeningen te maken. Zo bereik je eerder dat leerlingen aangeleerde leesstrategieën echt gaan toepassen. Maak na de toets alle bladzijden aan elkaar vast met een nietje, zodat je bij het nakijken kunt zien op welke wijze de leerling aan het werk is geweest. Je kunt gericht feedback geven op de aanpak. Bovendien weet je zeker dat alle opgaven zijn ingeleverd.
  • Inzoomen. Op webpagina’s en in digitale tekstdocumenten is het belangrijk dat de pagina tot 200% kan worden ingezoomd, zonder dat er bijvoorbeeld elementen gaan overlappen. Ook dan moeten alle delen van de pagina bereikbaar blijven. Op die manier kunnen ook slechtziende leerlingen die op zicht werken, lezen wat er staat.

Wat kun je beter niet doen?

  • Je kunt beter geen Word Art gebruiken, dit zorgt voor een onrustige lay-out. Word Art zijn bijzonder uitziende letters, bijvoorbeeld met schaduw.
  • Wees niet te zuinig met papier: beperk de hoeveelheid tekst op een bladzijde.

Hoe controleer je of het werkt?

  • Vraag feedback van leerlingen en van collega’s.
  • Kijk eens naar ingevulde antwoordbladen van een toets die je hebt afgenomen: konden alle leerlingen hun volledige antwoord kwijt op het antwoordblad?
  • Met de toetsencombinatie Control en Shift en het plusteken kun je een (web)pagina vergroten. Zijn alle onderdelen op de pagina nog bereikbaar? En ziet het er nog overzichtelijk uit?
Afbeelding
Klantenservice Dedicon

We helpen je graag verder!

Heb je een vraag over aangepaste schoolboeken of het bestellen daarvan? Onze klantenservice helpt je graag verder! T: 0486 486 486