Wat is beter: boeken lezen of boeken luisteren?

En waarom luisteren niet lui maakt

Die vraag wordt vaak gesteld, vooral door begeleiders en ouders van kinderen met een leesbeperking. Vaak voegen zij eraan toe: “Je wordt toch heel lui van het luisteren naar boeken?”

Luisterboeken opkomende trend

Boeken lezen was natuurlijk altijd de norm, maar dat begint te veranderen. Veel lezers zijn de afgelopen jaren ook gaan luisteren naar boeken. Het is een trend die je in andere landen al veel langer ziet. Luisteren naar je boek terwijl je de gang stofzuigt of terwijl je een appeltaart bakt: voor veel mensen is het een ideale combinatie. Voor jongeren is het mogelijk om lezen voor de lijst te combineren met hun bijbaantje, bijvoorbeeld tijdens het kranten bezorgen.

Uitkomst voor mensen met dyslexie

Voor mensen met een leesbeperking zoals dyslexie, bieden gesproken boeken de mogelijkheid om te focussen op de inhoud. Dat is lastiger wanneer zij zonder auditieve ondersteuning lezen. Zij moeten veel woorden nog decoderen (ontsleutelen), omdat ze die niet in een oogopslag herkennen. Er is geen sprake van directe woordherkenning. Het decoderen van woorden kost veel tijd en gaat ten koste van begrip. Mensen die lezen lastig vinden, jong en oud, geven aan dat ze meer lezen als ze kunnen luisteren naar de tekst. Mensen met dyslexie verwerken auditieve informatie gelukkig net zo goed als andere mensen, zo blijkt uit onderzoeken vanuit het Dutch Dyslexia Programme (Engels). Auditieve ondersteuning is daarom voor hen een passende vorm van compensatie.

Onthouden van de tekst

Het is natuurlijk de vraag of je na het beluisteren van een boek net zoveel van de inhoud weet als na het lezen van datzelfde boek. Dat blijkt af te hangen van het soort tekst en van het leesdoel.

Wanneer het doel globaal lezen is (zoals het lezen van een verhaal), weten luisteraars evenveel als lezers. Een gesproken boek is een goede leesvorm voor het vrij lezen op school of thuis en voor het lezen voor de lijst binnen het voortgezet onderwijs. Het luisteren naar boeken motiveert en stimuleert: lezen kan leuk zijn merken ook kinderen en jongeren met dyslexie!

Bij intensief of studerend lezen valt het resultaat van de luisteraars tegen. Zij onthouden, zeker op de langere termijn, beduidend minder dan de lezers. Dat komt omdat je bij studerend lezen vaker terugkijkt naar een eerder gelezen passage uit de tekst. Ook daalt het leestempo bij een lastige passage, omdat de lezer dan sterker focust op de inhoud. Lezers lezen bijvoorbeeld de eerste zin van een alinea automatisch langzamer, omdat ze weten dat daarin altijd belangrijke informatie staat. Ze krijgen een signaal vanuit de opbouw van de tekst. Dat alles mist de luisteraar helaas. Deze kan eigenlijk geen lees- en studiestrategieën inzetten om de tekst beter te begrijpen, terwijl dat echt nodig is bij het studeren.

Lezen en luisteren combineren

Wanneer je studeert is het daarom beter om lezen en luisteren te combineren. Je kunt een papieren boek lezen met de auditieve ondersteuning van een gesproken boek of je kunt werken met dyslexiebestanden in combinatie met dyslexiesoftware. Online kun je door middel van extensies de tekst van de pagina ook voor laten lezen terwijl je meeleest met de tekst. Vergeet dan vooral niet om af en toe even te stoppen, zodat een lastige zin kan worden herlezen.

Conclusie

Dus, wat is nu beter: lezen of luisteren? Er is geen beter of slechter: de leestaak en het leesdoel zijn leidend bij de keuze - luisteren, lezen of een combinatie daarvan.

En de tweede vraag: worden leerlingen lui van het luisteren naar (school)boeken? Het antwoord daarop is een duidelijk: nee! Onderzoek laat zien dat dezelfde hersengebieden even actief zijn bij het lezen of luisteren naar een tekst. Ook wordt de informatie op dezelfde manier verwerkt. Voor begeleiders en ouders is het belangrijk dat zij kinderen en jongeren leren om het leesdoel goed te kunnen bepalen, zodat ze vervolgens kunnen kiezen voor een passende leesvorm.

 

Bronnen (Engels):

 

Afbeelding
klantenservice Dedicon

We helpen je graag verder!

Heb je een vraag over gesproken schoolboeken of het bestellen daarvan? Onze klantenservice helpt je graag verder! T: 0486 486 486

Op de hoogte blijven?

Meld je aan voor onze nieuwsbrief en ontvang de nieuwste artikelen van Goede Kennis elk kwartaal in je mailbox.

Luisteren via de Online Player

Gesproken boeken die je in de webwinkel van Dedicon bestelt kun je voortaan direct afspelen via de Online Player. Handig wanneer je wilt luisteren via een PC of laptop!

Publicatiedatum: 25 september 2019 Laatste update: 4 months geleden