Studeren met een visuele beperking: 6 tips

Hoe bereid je je voor op de overstap naar een vervolgopleiding?

Geslaagd voor het eindexamen! De vlag kan uit! Want die middelbare school heb je toch maar mooi met succes afgerond. Na een welverdiende break – vakantie of misschien wel een tussenjaar – is het tijd om je voor te bereiden op het mbo, hbo of de universiteit. Spannend! Vooral ook als je blind of slechtziend bent. Wat komt er allemaal bij kijken als je gaat studeren? We hebben 6 tips voor je!

1. Je hebt recht op ondersteuning

Voor het mbo geldt de wetgeving van Passend Onderwijs; de kaders voor hbo en universiteit worden gevormd door de wet Gelijke behandeling op grond van handicap en chronische ziekte (Wgbh/cz). Daarin staat onder andere hoe financiële barrières kunnen worden weggenomen die zijn ontstaan als gevolg van een beperking. Effectieve ondersteuning bestaat in de praktijk vooral uit auditieve ondersteuning, ondersteuning bij het gebruik van ICT-(hulp)middelen en het verlengen van de toetstijd, meestal met een half uur per tentamen of examen.

Mireille is eerstejaarsstudent Psychologie en Filosofie: “Welke voorzieningen je nodig hebt verschilt natuurlijk per persoon, maar hangt ook af van de studie die je kiest. Of je veel visueel studiemateriaal hebt bijvoorbeeld. Voorafgaand aan de studie in gesprek gaan met de studieadviseur helpt enorm. Vaak is er heel veel mogelijk. Maar je moet er wel zelf werk van maken.”

2. Bestel je studieboeken zodra je je boekenlijst binnen hebt

In de meeste gevallen zijn de aangepaste studieboeken niet op voorraad, maar worden ze pas na een productieverzoek in de juiste leesvorm geproduceerd. Dat heeft dus even tijd nodig. Dus bestel op tijd.

Maarten is student Theologie: “Uit eigen ervaring weet ik dat het ontzettend helpt als je ruim voor aanvang van het schooljaar weet welke boeken je nodig hebt en deze in huis hebt. Niet alleen de verplichte literatuur, ook alles wat je daarnaast nog nodig hebt. Bijvoorbeeld extra studiemateriaal om onderzoek te kunnen doen.”

Anne is cum laude geslaagd voor haar bachelor Archelogie: “Gedurende mijn studie kwamen er vaak extra boeken bij die niet op de lijst stonden. En een heleboel artikelen. Die veranderingen op korte termijn waren best lastig, want het omzetten van boeken bij Dedicon kost tijd. Daarom riep ik de hulp van mijn studieadviseur in. Zij zorgde ervoor dat docenten en professoren de benodigde literatuur nu tijdig doorgeven, zodat ik ze kan bestellen bij Dedicon.”

3. Zoek uit welke aangepaste leesvorm voor jou het meest handig is

Ga je bijvoorbeeld een studie doen waarbij veel tekst moet worden gelezen en waarbij weinig visuele informatie van toepassing is? Bijvoorbeeld Rechten of Theologie? Dan bieden edu-teksten of digitale boeken een uitkomst. Deze bestanden kun je via tekst-naar-spraak laten voorlezen. En wellicht is een combinatie van leesvormen een uitkomst zoals Kristina (student Fiscaal recht) vertelt:

“Beperk je niet tot één leesvorm. Ik gebruik vaak Edu-tekstbestanden als ik iets grondig moet lezen of leren, maar in de trein vind ik het fijner om naar teksten te luisteren. En als je in tijdnood zit is het handig om je boek in delen laten leveren door Dedicon. Met deelleveringen is de kans groter dat je die op tijd binnen hebt.”

Kristina heeft nog veel meer tips. Luister maar:

4. Wees assertief en vraag hulp van anderen!

Je hoeft het allemaal natuurlijk niet alleen uit te zoeken. Schakel bijvoorbeeld de hulp van de studieadviseur in. Studenten met een beperking hebben de mogelijkheid om vaker dan anderen een studievoortgangsgesprek te hebben. En je kunt vaak hulp inschakelen bij het organiseren en plannen van de studie.

Tom van den Belt, onderwijzer, adviseur en met vele studies op zijn naam: “Als jij het niet regelt voor jezelf, regelt niemand het. Ik kon bijvoorbeeld het presentatiescherm in de collegezaal niet zien. Dus vroeg ik voorafgaand aan ieder college de PowerPoint op bij de docent, zodat ik kon meekijken op mijn eigen laptop. Dan moet je wel bij de docenten aankloppen, zodat ze op tijd hun presentaties sturen.”

Mireille: “Zonder te vragen stuurde een docent mij van tevoren ook zijn PowerPoint-presentaties, maar ik werk niet met PowerPoint. Allemaal goed bedoeld, maar ik wil net als ieder ander worden behandeld en zoveel mogelijk zelfstandig kunnen studeren. Wat mij wel helpt is de extra tijd die ik voor tentamens heb kunnen regelen. En een persoonlijke surveillant bij statistiektentamens die mij helpt met de formules.”

5. Het wiel opnieuw uitvinden?

Ga op zoek naar andere studenten met een visuele beperking, bij voorkeur studenten die al wat langer studeren en over hun ervaringen kunnen vertellen.

Marieke, student Psychologie: “Ik ben vast niet de enige blinde student die wil weten hoe het statistiekprogramma werkt en hoe je dat toegankelijk kunt krijgen. Ik heb dus veel behoefte aan kennisdeling. Zodat ik niet zelf het wiel (opnieuw) hoef uit te vinden. Het is natuurlijk zonde van de tijd als iemand anders dat al heeft gedaan.”

6. Maak gebruik van handige tools

Gelukkig wordt steeds meer lesmateriaal op een toegankelijke manier aangeboden. Maar wanneer dat nog niet het geval is, dan kunnen handige tools uitkomst bieden. Denk bijvoorbeeld de conversiedienst van Dedicon, waarbij je bestanden kunt laten omzetten naar een toegankelijk formaat in audio, tekst of als e-book.

Tom: “Een andere handige tool die ik veel gebruikte tijdens mijn studie Filosofie is de conversietool van Dedicon. Mijn getypte aantekeningen voerde ik in en de tool zette het om in gesproken tekst. Met voorgelezen aantekeningen kon ik me goed voorbereiden op mijn tentamens.”

Anne: “Digitaal werken is voor mij bijna onmogelijk. Na een kwartier naar een beeldscherm te hebben gekeken, zijn mijn ogen ‘op’. Dat is best lastig op de universiteit, omdat je bijvoorbeeld veel essays moet schrijven. Daarvoor heb ik een handige manier gevonden: ik dicteer mijn essays. Wat ik zeg, zet de computer om naar geschreven tekst.”